Het raadsel van het ketogene dieet: vriend of vijand van je hart?

Door; Steve Phinney & Jeff Volek 23 Mar 2022

In dit blog bespreken Stephen Phinney en Jeff Volek de (gunstige) effecten van het ketogene dieet op het voorkomen van hart&vaatziektes.

100 jaar geleden kwam het ketogene diët, wat doorgaans minder dan 10% van de dagelijkse energie-inname als koolhydraten bevat, voor het eerst het rijk van de moderne geneeskunde binnen met een bewezen werking bij het verminderen van epileptische insulten bij kinderen. Hoewel dit vandaag de dag nog steeds geldig is, is er bezorgdheid dat de noodzakelijke hoge vetinname bij dit dieet op de lange duur een risico is voor het krijgen van een hart of vaat aandoening.

Deze zorg is een hardnekkige belemmering geweest voor de bredere inzet van het ketogeen dieet. In een recent standpunt van de American Heart Association (AHA) stond zelfs: "Er is onvoldoende bewijs om bestaande populaire of 'mode'-diëten te ondersteunen, zoals het ketogeen dieet en intermitterend vasten om de gezondheid van het hart te bevorderen."

Niet erkend door deze AHA Review Committee en de 2020 Dietary Guidelines Advisory Committee (in de VS) is een substantieel hoeveelheid van (veel geciteerd) gepubliceerd onderzoek. Dit onderzoek toont aan dat een goed samengesteld ketogeen dieet gevolgd voor de duur van maanden tot jaren resulteert in duidelijke verbeteringen in:

  • Gewicht en
  • Parameters van het 'metabool syndroom'
  • Diabetes type 2
  • Bloedparameters die coronaire hartziekte voorspellen (Athinarayanan 2020, Forsythe 2008, Hyde 2019, Bhanpuri 2018).

Tegenstanders van een therapeutische inzet van het ketogeen dieet noemen gewoonlijk twee problemen met deze voedingsinterventie.

1-Slechte therapietrouw en bijwerkingen (Tay 2019, Gardner DIETFITS 2019)
Hoewel het waar is dat deze manier van eten een aanzienlijke uitdaging kan zijn, zijn de meeste symptomen en bijwerkingen waarvan wordt gemeld dat ze langdurige therapietrouw afschrikken, gemakkelijk te vermijden.

2-Stijging van het LDL-Cholesterol
Sommige mensen ervaren tijdens dit dieet een stijging van hun LDL-Cholesterol ('slecht' cholesterol). Helaas blijft deze enkele biomarker van het risico op hart- en vaatziekten het reguliere medische denken domineren, hoewel nadruk alleen hierop al langer door de wetenschap wordt bekritiseerd.

LDL in perspectief

De standaard medische laboratoriummeting van LDL-cholesterol is meestal geen directe meting, maar een schatting van het cholesterolgehalte. Nog belangrijker, is dat de cholesterolbevattende 'LDL' deeltjes variëren in grootte van groot tot klein. Onderzoek van de laatste 30 jaar laat zien dat een koolhydraat rijk dieet, m.n de kleine LDL-deeltjes verhoogt. Dit zijn de deeltjes die m.n hart & vaatziektes kunnen bevorderen. Bij het ketogene diet worden m.n de grotere LDL-deeltjes verhoogd, maar de risicovolle kleine LDL-deeltjes verminderen juist. (Volek 2003, FASTER 2019, Bhanpuri 2018, Hyde 2019, Athinarayanan 2020).

Door minder reductionistisch alleen te focussen op LDL-cholesterol, zien we dat andere risicofactoren voor hartaandoeningen juist verbeteren met een ketogeen dieet, waaronder:

  • Lichaamsgewicht (Forsythe 2008, Shai 2008, LaFountain 2019, Athinarayanan 2019)
  • Visceraal buikvet (TANK 2019, Athinarayanan 2019)
  • Bloedsuiker (Volek 2009, Athinarayanan 2019)
  • Bloeddruk (Athinarayanan 2019)
  • HDL-cholesterol (ook bekend als 'goed' cholesterol) (Forsythe 2008, Hyde 2019, Athinarayanan 2020)
  • Type 2-diabetes (Bistrian 1976, Boden 2005, Athinarayanan 2019)
  • Ontsteking bij metabool syndroom en diabetes type 2
  • Bloedspiegels van verzadigde vetten (onafhankelijk van de inname van verzadigd vet via de voeding) (Forsythe 2008, Volk 2014, Hyde 2019, Astrup 2021)

Er bestaat veel onderzoek dat de gunstige effecten van een ketogeen dieet aantoont en dat dit zelfs 2 jaar of meer kan aanhouden bij mensen met type 2 diabetes. Wellicht zelf langer. Wanneer zullen de critici gaan inzien dat nutritionele ketose een krachtig therapeutisch hulpmiddel is, dat kan worden ingezet door dat ene macronutriënt in ons dieet te minderen dat niet essentieel is: koolhydraten?

Vertaald door Jacqui van Kemenade